بحث كاهش هزينههاي اجتماعي و فرهنگي از طريق رسانههاي فراگير هميشه يكي از موضوعاتي بوده است كه كارشناسان علوم انساني برآن تأكيد ميكردهاند، به ويژه كه در مسئله آسيبهاي اجتماعي و خانواده اين مسئله يعني حضور رسانهها و انتقال پيامهاي گوناگون اهميت بيشتري يافته است آنچنان كه برخي اين موضوع را از مسائل ميان رشتهاي بين ارتباطات و جامعه شناسي عنوان ميكنند.
دراين ميان به نظر ميرسد كه تأكيد كارشناسان بر بهرهوري افزونتر از رسانه ملي در اين زمينه روز به روز بيشتر ميشود، به گونهاي كه ميتوان از جديدترين پيشنهادهاي كارشناسان دراين موضوع را تشكيل و برگزاري كارگاههاي خانواده در تلويزيون دانست؛كارگاههايي كه به باور كارشناسان حوزه جامعهشناسي وحوزه ارتباطات هم به نفع خود جامعه خواهد بود و هم وجه تخصصيتري به رسانه ملي ميدهد.
حاكمان قلب جامعه حلال مشكلات ميشوند
دراين زمينه علي فرهادي، استاد دانشگاه و جامعهشناس، براين مسئله تأكيد ميكند كه در عصري كه رسانه بر قلب جامعه حكومت ميكند بايد مشكلات جامعه را هم از دريچه رسانهها حل كرد. اين استاد دانشگاه در ادامه ميافزايد: بخش قابل توجهي از اساتيد امروز حوزه جامعهشناسي براين باورند كه در صورت برنامهريزي ميتوان از رسانه ملي به عنوان بهترين ابزار براي بررسي و حل مشكلات جامعه و خانواده بهره برد. در واقع وقتي چنين مسائلي وارد جزئيات ميشود و طرحي همچون برگزاري كارگاه خانواده مطرح ميگردد اين مسئله به ذهن متبادر ميشود كه رسانه ملي يك پتانسيل فوقالعاده دراين زمينه است. همانگونه كه يك رفتار ناپسند اجتماعي مانند موج در جامعه بحران ايجاد ميكند، جامعهشناسان ميتوانند از طريق قدرت فراگير رسانه ملي موج آگاهيبخشي در مقابل اين امراض اپيدميگونه اجتماعي ايجاد كنند.
همچنين اين استاد دانشگاه در پاسخ به اين سؤال كه دقيقاً منظور از «كارگاه خانواده تلويزيوني»چيست ؟به سابقه نيمهكاره اين موضوع در برنامه سيماي خانواده اشاره ميكند و ميگويد: چند سال پيش در سيماي خانواده و برنامه تصوير زندگي به صورت ناقص و كمرنگ شاهد چنين چيزي بودهايم. اما موضوع مدنظر ما برنامههاي كلانتر و منظمتري است تا طي آن هم بتواند با عميقتر شدن روند بررسي، ريشههاي مسائل و دغدغهها كشف شود و هم راهحلها به خانواده ارائه گردد.
در واقع اين كارگاههاي آموزشي بايد چيزي بيشتر از كلاسهايي باشد كه در بيرون برگزار ميشود و برخي شهروندان طبقه بالا براي شركت درآن هزينه پرداخت ميكنند چراكه كارشناسان حوزه جامعهشناسي دراين برنامهها به دنبال بررسي مشكلات و ارائه راهحل به كل جامعه هستند. از طرف ديگر اين برنامه ميتواند براي مديران كه تخصصي در حوزه جامعه شناسي و راهحلها ندارند بسيار مفيد باشد.
كارگاهي با نتيجه برد –برد براي رسانه ملي
فرهادي در ادامه از يك بسته چند وجهي دراين باره سخن ميگويد و بر اين مسئله تأكيد دارد كه اين كارگاههاي جامعهشناسي در رسانه ملي چندين وجه بايد داشته باشد، به نحوي كه ابتدا مشكلات شناخته شود، سپس براي خانواده ريشهها و نكات منفي مطرح گردد و آنگاه است كه اين كارگاهها بايد به سراغ راه حلها و آموزش خانواده بروند. اين كارشناس حوزه اجتماعي علاوه برطي اين مراحل پروسهبندي شده ميگويد:به عنوان نمونه بسياري از مشكلات و بزهكاريها ناشي از طرد شدن فرزندان از فضاي خانواده است و اين مسئله به نوعي آغاز كننده آن بزهكاري اجتماعي محسوب ميشود. در اينجا نياز خواهد بود كه در فضايي مانند اين كارگاههاي تلويزيوني به طور كامل و آسان فهمي براي خانواده نحوه برخورد با فرزندان در موقعيتهاي مختلف شرح داده شود تا بتوان جامعه را از چنين آسيبهايي دور نگاه داشت.
پيش به سوي سياست زدايي و اجتماعي شدن
پيام بخشي، كارشناس حوزه ارتباط با اشاره به اينكه «كارگاههاي خانواده و جامعه» در رسانه يك فرصت مناسب براي شبكههاي مختلف تلويزيوني است براين مسئله تأكيد دارد كه در جهان امروز، تمام رسانههاي حرفهاي سعي در ايجاد ارتباط ذهني با كف جامعه دارند چراكه آنها به خوبي از اين مسئله كه همزمان با ارائه رسانهاي نخبه جامعه هم رشد كند آگاه هستند و به همين دليل به سمت انواع و اقسام برنامههاي اجتماعي روي ميآورند. در واقع برگزاري چنين كارگاههايي در هر رسانهاي ميتواند آن را از سياستزدگي و غرق شدن محض در مسائل سياسي نجات دهد. به واقع اين مسئله يعني فرار رسانهها از سياست و اكتفا به آن در شبكههاي تخصصي روز به روز در حال گسترش است. اين در شرايطي اتفاق ميافتد كه درآن سوي ماجرا رسانهها هر روز بيش از هر زمان ديگري به سوي اجتماعسازي وتوليد محصولات اجتماعي گام بردارند.
صحبتهاي بخشي درباره اين مسئله در حالي بيان ميشود كه تمام كارشناسان حوزه رسانه بر اين مسئله يعني فرار از غرق شدن در فضاي سياسي و لزوم راهاندازي چنين برنامههاي اجتماعي توافق دارند و حتي آن را از ملزومات امروز رسانه ملي ميدانند.
دراين بين نبايد از اين مسئله هم غافل شد كه بخش قابل توجهي از جمعيت ايران جوان است و اين بخش جوان بيشترين مخاطب رسانه ملي را در سراسر ايران تشكيل ميدهند؛ مخاطباني كه با برنامههاي اجتماعي و فرهنگي به ويژه برنامههايي همچون «كارگاههاي خانواده رسانه ملي» راحتتر ارتباط برقرار خواهند كرد كه اين مسئله در مجموع به نفع رسانه ملي تمام ميشود.
رضافرخی