به گزارش آوای سیدجمال، به نقل از تبیان، مرحوم طاهره صفارزاده، شاعر و تنها بانوی مترجم قرآن ایرانی، بدون تردید یکی از مفاخر کم‌نظیر تمدن اسلامی در حوزه هنر و قرآن‌پژوهی معاصر به شمار می رود. وی در سال ۱۳۷۱ از سوی وزارت فرهنگ و آموزش عالی، به عنوان استاد نمونه برگزیده شد. در سال ۱۳۸۰ نیز پس از انتشار ترجمهٔ قرآن به انگلیسی و فارسی عنوان خادم‌القرآن را کسب کرد. صفارزاده، همچنین در سال ۲۰۰۵، از سوی انجمن نویسندگان آفریقایی و آسیایی در مصر، به عنوان بانوی نمونه جهان اسلام معرفی گردید.
این خادمه قرآن، سرانجام در آبانماه سال 1387 به علت ضایعه مغزی در سن 72 سالگی درگذشت و در آستان مطهر امام زاده صالح تجریش دفن گردید.
دو روز پیش اما خبری در فضای رسانه‌ای کشور انتشار یافت که مایه نگرانی اهل هنر و جامعه ادبی کشور گردید. بنا بر اظهارات برادر مرحوم صفارزاده، در نشست خبری سومین جایزه ادبی - علمی صفارزاده، تولیت آستان مطهر امام‌زاده صالح بدون هماهنگی با خانواده ایشان، به نبش قبر مرحوم صفارزاده اقدام کرده است!
به دنبال این اظهارات برخی رسانه ها چنین عنوان کردند که گویا جسد طاهره صفارزاده را از قبر وی بیرون آوردند و دیگری را به جای وی دفن کردند!(1) این در حالی است که تولیت آستان امام زاده صالح، ضمن تکذیب پاره ای از این اظهار نظرها، طرح این موضوع در رسانه را نوعی سوءاستفاده می‌داند.
براستی حقیقت ماجرا چیست؟ آیا قبر مرحوم صفارزاده را آنگونه که برادر وی ابراز کرده است، نبش کرده ند؟
جلال طاهرزاده بنا بر نقل برخی رسانه‌ها، گفته است: امسال در شهریور ماه زمانی که برای زیارت قبر خواهرم به امامزاده صالح رفتم در کمال تعجب دیدم که بدون اجازه خانواده آن قبر نبش شده و خانم دیگری را در آن دفن کردند! این بی‌حرمتی به پیکر خواهرم است. وقتی که این موضوع را از مسئول وقت را سوال کردم و گفتم چرا به ما اطلاعی در این زمینه نداده‌اید، ابراز بی اطلاعی کرد.(2)
وی در بخشی از اظهارات خود، اهدای قبر در امام زاده صالح را از سوی مقام معظم رهبری عنوان کرده و افزوده است: «خواهر من در دوران حیات خود ارادت خاصی به امامزاده صالح(ع) داشت و بعد از فوت ایشان صحبت‌هایی انجام دادیم که در جوار این امامزاده به خاک سپرده بشود... در آن زمان امام‌زاده از ما مبلغ ۸۰ میلیون تومان برای دفن خواهرم در آنجا طلب کردند اما به کمک آقای مسجدجامعی تلاش کردیم تا قبری را برای وی در ابن بابویه تهیه کنیم که این اتفاق افتاد، اما در دقیقه ۹۰ از سوی آقای دکتر الهام که در آن دوران سخنگوی دولت وقت بود به ما اعلام شد از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی قبری برای خانم صفارزاده در امامزاده صالح تقدیم شده که در نهایت نیز پیکر طاهره را در آنجا دفن کردیم.(3)
در بخشی دیگر از سخنان وی درخواستی مطرح شده که می‌توان گفت موافقت با آن، بنا بر آنچه در این سیاهه خواهد آمد، توجیه شرعی ندارد.
ایشان می‌گوید: ما مشکلی با دفن خواهرم در سیرجان نداشتیم و الان نیز خواستار آن هستیم تا استخوان های برجای مانده از وی به زادگاهش و در جوار مجتمع فرهنگی که به نام وی در دست تاسیس است، فرستاده شود. همچنین در این زمینه نامه ای خطاب به مقام معظم رهبری نوشته و ارسال کرده ایم و در آن خواستار شده ایم که اجازه ی این نبش قبر و انتقال پیکر ایشان به ما داده شود.
دیروز اما تولیت آستان امام زاده صالح، با رد اهدای قبر طاهره صفارزاده از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی ادعاهای برادر این شاعره درباره نبش قبر را تکذیب کرد.

اما چند نکته در اطراف آنچه به وقوع پیوسته است:

یکم.  چیزی که مسلم است متولیان آستان مطهر امام زاده صالح، مرحوم طاهرزاده را در مقبره‌ای سه طبقه دفن کرده‌اند. در جوابیه رسمی تولیت آستان امام زاده صالح، آمده است: «در مورخه ۸۷/۸/۴ مرحومه، طبق دستور جناب حجت الاسلام و المسلمین مصلحی سرپرست وقت سازمان اوقاف و امور خیریه که با سفارش و واسطه آقای رضا رهگذر (سرشار) رئیس انجمن نویسندگان  مسلمان بدون دریافت وجه به صورت اهدایی در یک طبقه از یک قطعه مقبره دفن شد.»(4)
چنانچه خانواده مرحوم طاهرزاده، دز زمان دفن میت، نسبت به این موضوع اطلاع داشته‌اند، آنگاه دفن دیگر اموات، در طبقات فوقانی این مقبره، شرعا و قانونا توجیه‌پذیر خواهد بود.

دو. در فقه و احکام شرعی، دفن مردگان در قبرهای چند طبقه جایز شمرده شده است. اما آیا دفن سایر مردگان در چنین مقبره‌هایی، به معنی نبش قبر است؟ نبش قبر زمانی تحقق پیدا می‌کند که قبر به گونه‌ای شکافته شود که بدن میت ظاهر گردد. در همه گورستان‌های چندطبقه، این رویه مرسوم است که بعد از دفن یک میت، پس از مدتی، سر قبر را باز کرده و در طبقات خالی آن، مردگان دیگر را دفن می‌کنند. آری! اگر شکافتن یک قبر، به گونه‌ای صورت گیرد که موجب هتک و حرمت سایر اموات مدفون در آن قبر گردد، جایز نیست. به نظر نمی‌رسد در اینجا هتک حرمتی صورت گرفته باشد. هر چند سزاوارتر این بوده که شأن علمی و منزلت هنری این قرآن‌پژوه معاصر، حفظ شده و مقبره ایشان به صورت اختصاصی و دست‌نخورده باقی بماند.

سه. برخی رسانه‌ها در این ماجرا به رسالت حرفه‌ای شان عمل نکرده و شتاب‌زده عنوان کردند که تولیت این آستان، جسد ایشان را از مقبره بیرون آورده و شخص دیگری را به جای او دفن کرده‌اند!

این در حالی است که دفن اموات در قبور سه طبقه، در همه آستان‌های مقدسه از جمله آستان حضرت امام زاده صالح، طبق موازین کاملا شرعی صورت می‌پذیرد. بنابراین، این ادعا، جز گزافه‌گویی و  اتهام زنی بی‌مورد، عنوان دیگری ندارد.

چهار. درخواست خانواده میت مبنی بر نقل و انتقال جسد، از منظر فقهی، فاقد توجیه شرعی به نظر می‌رسد. زیرا بنا بر آنچه در رسائل عملیه و احکام شرعی آمده است، نبش قبر میت، شرایط خاص خود را دارد بدین شرح:
یک: آنکه میّت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در آنجا بماند.
دو: آنکه کفن یا چیز دیگری که با میّت دفن شده غصبی باشد و صاحب آن راضی نشود که در قبر بماند.
سه: آنکه میت بی غسل یا بی کفن دفن شده باشد، یا بفهمند غسلش باطل بوده، یا به غیر دستور شرع کفن شده یا در قبر، او را رو به قبله نگذاشته اند.
چهارم: آنکه برای ثابت شدن حقّی بخواهند بدن میّت را ببینند.
پنجم: آنکه میّت را در جایی که بی احترامی به اوست مثل قبرستان کفار یا جایی که کثافت و خاکروبه می ریزند دفن کرده باشند.
ششم: آنکه برای یک مطلب شرعی که اهمیّت آن از شکافتن قبر بیشتر است، قبر را بشکافند مثلاً بخواهند بچه زنده را از شکم زن حامله ای که دفنش کرده اند بیرون آورند.(5)
هفتم :  آنکه بترسند درنده ای بدن میّت را پاره کند یا سیل او را ببرد یا دشمن بیرون آورد .
هشتم: آنکه قسمتی از بدن میّت را که با او دفن نشده بخواهند دفن کنند ولی احتیاط واجب آن است که آن قسمت از بدن را طوری در قبر بگذارند که بدن میّت دیده نشود.
در خصوص پیکر شریف این شاعر نامی کشور، هیچکدام از شرایط یادشده محقق نیست. بنابراین، مشروط (درخواست انتقال جسد) نیز محقق نخواهد شد.
به علاوه، حتی اگر به فرض، آن مرحوم، وصیت کرده باشد که در سیرجان دفن شود ولی خانواده‌اش وی را در امام زاده صالح دفن کرده باشند، از نظر برخی فقها باز نبش قبر وی، جایز نیست؛ چه رسد به اینکه بنا بر اظهار برادر ایشان، وی به این امام زاده واجب التعظیم علاقه و ارادت بسیار داشته است.

انتهای پیام/ن