رضافرخی

بحث اوقات فراغت دانشجویان همیشه یکی از مهم‌ترین مسائلی است که در عرصه پژوهش وبار علمی کشور مورد توجه قرار می گیرد.به نحوی که بخش قابل توجهی از کارشناسان علمی وآموزشی براین مسئله تاکید دارند که اوقات فراغت دانشجویان در خوابگاه‌ها یکی از آن دست مسائلی است که در صورت غنی سازی می‌تواند منجر به تحول قابل توجهی در میزان کیفیت علمی دانشجویان شود.این مسئله در حالی مورد توجه قرار گرفته که با ورود تکنولوژی به شکل ملموس‌تری به خوابگاه‌های دانشجویی وگسترش دسترسی به ابزارهای تکنولوژی هم‌چون لپ تاپ این نگرانی به وجود آمده که به دلیل عدم فرهنگ سازی مناسب وقت دانشجویان به امور غیر مفید اختصاص یابد وبه این ترتیب مهم‌ترین زمانی که باید صرف افزایش اطلاعات علمی شود هدر رود.
از سوي ديگر براساس تحقيقات ومشاهدات عيني يكي از مهم‌ترين استفاده‌ها در ميان دانشجويان از وسايلي مانند لپ تاپ آن هم در لحظاتي كه درخوابگاه به سر مي‌برند ديدن فيلم با لپ تاپ‌هاي خود است. اين موضوع آن قدر شيوع پيدا كرده كه حتي به يك سرگرمي بسيار مهم درخوابگاه ها تبديل شده و در بسياري از مواقع اين مسئله وقت‌هايي را از دانشجويان به خود اختصاص مي‌دهد كه بايد در راه مطالعه علمي صرف شود.
از سوي ديگر نه تنها فيلم بلكه سريال‌هاي به روز غربي هم از ديگر موضوعاتي است كه دانشجويان اين روزها درخوابگاه ديدن آن را به مطالعه كتاب و يا كاري پژوهشي ترجيح مي‌دهند. سريال‌هايي كه به بهترين نحو ممكن شيوه غربي را ترويج مي‌دهند و از طرفي خشونت افسار گسيخته و القاي فرهنگ غرب را مي‌توان مهم‌ترين محورهاي آن‌ها دانست.
دركنار اين مسئله نكته جالب اينجاست كه بسياري از دانشجويان براي ديدن اين سريال‌ها به صورت هفتگي، درتلاشند تا آنها را از طريق اينترنت دانلود كنند و به اين كار هم زمان زيادي را اختصاص مي‌دهند. آن چنان كه در برخي مواقع ديده شده كه برخي دانشجويان در طول هفته دو يا حتي 3 سريال آمريكايي را كه از فضاي مجازي دانلود مي‌كنند و به صورت هفتگي دركنار چندين نفر از همكلاسي‌هاي خود تا پاسي از شب به تماشاي آن‌ها مي‌نشينند.
دراين ميان بحث ديدن فيلم و سريال‌هاي اين چنيني كه سبب شده لپ تاپ‌هاي دانشجويي پر از فيلم‌هاي خارجي باشد، تنها يكي از استفاده‌هاي غيردرسي و غيرعلمي دانشجويان از تكنولوژي محسوب مي‌شود.
چرا كه به تازگي به دليل بالا رفتن كيفيت كارت‌هاي گرافيك لپ تاپ‌ها و كاهش قيمت مدل‌هاي خوب آن بسياري از دانشجويان اوقات خود را در خوابگاه به بازي‌هاي رايانه‌اي مي‌پردازند.
بازي‌هايي كه حتي در برخي اوقات بيش از 28 ساعت دانشجو را در طول يك هفته از آن خود مي‌كند.
اعتياد دانشجويي با رنگ و بوي بازي و فيلم
در اين زمينه احمد يكي از دانشجويان ساكن خوابگاه به خبرنگار ما مي گويد: خيلي اوقات هم كلاسي‌هاي من در خوابگاه پس از بازگشت از سر كلاس تا آخر شب مشغول بازي كردن هستند. بازي‌هايي كه به صورت چند نفره هم مي‌شود از آنها استفاده كرد. او اشاره مي‌كند برخي از هم كلاسي‌ها و هم دانشگاهي‌هايش در شبهاي امتحان هم بازی می‌كنند و به طور كلي به اين بازي‌ها اعتياد پيدا كرده‌اند.
در اين ميان بحث اعتياد دانشجويان به اين بازي‌ها يكي از نكات بسيار مهمي است كه برخي روانشناسان هم بر آن تأكيد داشته‌اند.
دكتر سهراب كمالوند، روانشناس، در اين باره مي‌گويد: سريال و بازي‌هاي رايانه‌اي به گونه‌اي طراحي شده‌اند كه فرد هم به دنبال قسمت‌هاي بعدي در سريال‌ها باشد و هم بازي‌هاي رايانه‌اي را تا مراحل پاياني ادامه دهد.
اين استاد دانشگاه هم‌چنين درباره بحث اختصاص دادن وقت دانشجويان به اين موارد اظهار مي‌دارد: اين موضوع كه دانشجويان بيش از 28 ساعت در هفته را به اين بازي‌ها اختصاص مي‌دهند جاي تأمل جدي دارد؛ چرا كه براساس عرف علمي اين وقت در خوابگاه‌ها بايد صرف پژوهش و كار علمي شود. در واقع دانشجويان با اين كار هم به خود ضربه مي‌زنند و هم به سرمايه‌هاي كشور كه صرف تحصيل آن‌ها مي‌شود.
بحث «بازي و فيلم» به جاي بحث علمي
دكتر كمالوند در ادامه به تأثير اين مسائل روي ذهنيت دانشجويان و حتي محتواي فكري آنها اشاره مي‌كند و بر اين باور است كه اين فيلم‌ها و سريال و بازي‌هاي رايانه‌اي به راحتي مي‌تواند ذهن و روان دانشجويان را به سمت فعاليت‌هايي به غير از درس خواندن و علم آموزي در اوقات حضور در خوابگاه سوق دهد و به نوعي حتي آنها را علم گريز كند چرا كه به عقيده او، اين توليدات رسانه‌اي و تصويري به گونه‌اي طراحي شده‌اند كه كاملا فضاي وقت و ذهن كاربران و مخاطبان خود را اشغال مي‌كنند و باقي مسائل را براي آنان به فرعيات تبديل خواهندكرد.
براساس گفته‌هاي دكتر كمالوند در مورد اشغال فضاي ذهني دانشجويان اين موضوع ديده شده بخشي از دانشجويان دقيقا به همين سمت گرايش پيدا كرده‌اند، يعني به تعبيري استفاده به روز از اين محصولات براي آنها در اولويت قرارگرفته و درس خواندن براي آنها به امري جزیي كه وقت زيادي به آن اختصاص نمي‌دهند، تبديل شده است كه اين مسئله حتي سبب شده تا ميان دانشجويان بحث‌هايي درباره جديدترين محصولات اين سبكي جاي بحث‌هاي تحصيلي را بگيرد.
اما به واقع دليل اين موضوع چيست؟ و چرا چنين مسائلي اتفاق مي افتد؟ دكتر كمالوند در پاسخ به اين سئوال به اين مسئله اشاره دارد كه اين محصولات تصويري و رايانه‌اي به گونه‌اي ساخته مي‌شوند كه افراد به آنها اعتياد شديدتري پيدا كنند و اين موضوع در گرايش جوانان دانشجو كه مسائل تازه و جديد براي آن‌ها جذاب است تأثير به‌سزايي دارد.
ازطرف ديگر اين روانشناس مي‌گويد: شايد دليل ديگر اين مسئله بي انگيزگي دانشجويان هم باشد. يعني به تعبيري دانشجويان از نتيجه درس خواندن خود نااميد هستند. هرچند كه اين موضوع توجيه منطقي محسوب نمي‌شود، اما به هرصورت در ذهن برخي از دانشجويان اين مسئله وجود دارد كه به دليل نبود وضعيت مناسب اشتغال نبايد تلاش آن چناني انجام دهند كه اين ذهنيت بسيار غلط و آسيب‌رسان است.
با توجه به اين شرايط سئوالي كه مي‌توان آن را به عنوان نتيجه‌گيري درنظر گرفت اين است كه واقعا راه حل چنين شرايطي چيست و براي از بين بردن اين تفكرات و گرايش دانشجويان چه كارهايي بايد انجام شود؟
دكتر كمالوند درپاسخ به اين سئوال به امر فرهنگ‌سازي و بحث هاي زيرساختي اشاره مي‌كند و مي‌گويد: بايد درمرحله اول جوانان دانشجو به رشته تحصيلي خود علاقه‌مند باشند و دانشگاه هم شرايط علاقه‌مندي بيش‌تري را براي آنها به‌وجود آورد. يعني اساتيد و فضاي دانشگاه مملو از بار علمي و جو تحصيل و پژوهش باشد. به طوري كه دانشجو خود به خود از كوچك‌ترين لحظه فراغت و غيرفراغت به آساني عبور نكند و تمام هم خود را به درس خواندن و رفتارهاي پژوهش محور اختصاص دهد. نه به حفظ كردن جزوه‌هاي دانشگاهي.
همچنين در ادامه اين استاد دانشگاه اشاره مي‌كند: بايد به فكر ايجاد مشوق براي دانشجوها هم بود يعني بايد براي آنها فضايي ايجاد كرد تا بتوانند در كنار درس خواندن مشوق‌هاي مالي هم در ازاي كاري مرتبط با رشته خود به دست آورند. براي حصول اين شرايط بايد به فكر ايجاد زمينه‌هاي پژوهشي بيش‌تري براي آنها بود و دراين زمينه فضايي را براي آنها به وجود آورد كه دانشجويان به اين نتيجه برسند كه در ازاي تلاش بيش‌تر موقعيت علمي و مالي بهتري كسب خواهند كرد. از طرف ديگر اين مسئله بايد دقيقا مورد بررسي قرار گيرد و به دانشجويان تبعات اتلاف وقت دراين راه بيش‌تر توضيح داده شود تا آن‌ها كاملا در مسير درست قرار گيرند.
هم‌چنين به تعبير اين استاد دانشگاه دانشجويان در ترم‌هاي اول تحصيلي خود به نوعي در فضاي دبيرستان به سر مي‌برند و به همين دليل اوقات خود را بيش‌تر به تفريح اختصاص مي‌دهند. دراين زمينه اساتيد و مشاوران آموزشي دانشگاه‌ها بايد آنها را كاملا آگاه كنند و به تمامي دانشجويان خود اين مسئله را انتقال دهند كه خوابگاه‌هاي دانشجويي بهترين مكان براي مطالعه و پژوهش هستند. يعني اين استدلال خود به خود در ذهن دانشجو به وجود آيد كه هرچه بيش‌تر از زمان خود براي كار و تلاش علمي استفاده كند، مي‌تواند در آينده به پيشرفت علمي و مادي بيش‌تري دست يابد.