موقعیت جغرافیایی و انسانی شهرستان اسدآباد:

شهرستان اسد آبادبين مدار 34درجه و35دقيقه تا 34درجه و58دقيقه عرض شمالي و47درجه و50دقيقه تا 48درجه و18دقيقه طول شرقي قراردارد این شهرستان با ارتفاع 1607 متر از سطح دریا ، آخرین شهرستان غربی همدان است. از شمال به شهرستان قروه سنندج ، از شمال شرقی و مشرق به شهرستان بهار ، از جنوب شرقی به شهرستان تویسرکان ، از جنوب به شهرستان کنگاور کرمانشاه و از غرب به شهرستان سنقر کرمانشاه .آب و هوای آن در تابستان نسبتاً گرم و در زمستان معتدل است. باد بسیار سردی موسوم به باد «کَوَر» دارد که از شمال غربی می‌وزد. اسدآباد از ایام قدیم آباد بوده و همان «آدراپانا» است. در فتح اسلام که زمان عمر به سر کردگی سعدوقاص انجام گرفت این منطقه به دست مسلمین فتح و از آن روز به بعد سعدآباد معروف و هم اکنون به اسدآباد شهرت دارد. وسعت این شهرستان 1195 کیلومتر می‌باشد و بر اساس سرشماری سال 1385 دارای جمعیتی بالغ بر 835/105 نفر.

تقسيمات كشوري:
اين شهرستان داراي دو نقطه شهري به نامهای اسدآباد و آجین است .شهرستان اسد آباد داراي 99 روستای دارای سکنه و دو بخش مركزي و پیرسلمان و شش دهستان به نامهاي سيد جمال الدين،كليايي،پير سلمان،جلگه ،چهاردولي ودربند رود مي‌باشد.
زبان مردم شهرستان اسدآباد فارسی ، کردی و ترکی است. دین و مذهب مردم این شهرستان اسلام و شیعه جعفری می باشد.

اوضاع اقليمي:
شهرستان اسد آباد داراي آب وهواي نيمه خشك سرد بوده و رژيم بارندگي آن از تيپ اقليم مديترانه اي است.متوسط بارندگي ساليانه شهرستان حدود 440ميليمتر وميانگين درجه حرارات سالانه آن حدود 5/12درجه سانتيگراد است .

وضعيت توپوگرافي ورودخانه ها:
از ارتفاعات مهم اين شهرستان مي توان كوه قراولخانه با ارتفاع 2648 متر از سطح دريا را نام برد .پرآب ترين رودخانه اسد آباد رودخانه شهاب آقاجان‌بلاغي مي باشد ،كه از ارتفاعات اطراف دشت چهاردولي سرچشمه گرفته و با تخليه حدود 21ميليون متر مكعب در سال وارد دشت اسدآباد مي شود.رودخانه يادشده با نام قره‌چاي از دشت اسدآباد با تخليه ساليانه‌اي حدود 22 ميليون متر مكعب از منطقه اسد‌آباد خارج مي شود و به رودخانه حرم‌رود آران و بعد گاماسیاب مي‌پيوندد.««« گاماسياب از شاخه هاي اصلي رود كرخه به شمار مي آيد . رودخانه گاماسياب در طول شهرستان خرم آباد بنام سيمره ناميده مي شود وكليه رودخانه هاي شرقي كبير كوه وتمام رودخانه هاي لرستان به آن مي پيوندد وپس از گذشتن از لرستان در غرب خوزستان جاري وبنام كرخه ناميده مي شود وبالاخره به باتلاق هورالعظيم منتهي مي گردد.»»» ارتفاع اسدآباداز سطح دريا 1607 متر است.

پيشينه تاريخي:

به لحاظ وجه تسميه تاريخي مورخان مختلف از اسدآباد يادكرده اند .ابن حوقل از آن به نام شهري پرجمعيت يادكرده است. مقدسي از ايواني كه در يك فرسخي آن قرار داشته نام برده است ،كه همين ايوان را ياقوت حموي آشپزخانه خسروپرویز ناميده است .بنابه گفته جغرافيا نويسان اسلامي اسدآباد داراي مسجد جامع ، بازارهاي آباد و اطرافش حاصلخيز بوده و در آنجا زنبور عسل تربيت مي شده است .
از تاريخ پيش از اسلام اسدآباد اطلاعات كافي در دست نيست .مي گويند ، بعد از غلبه مسلمانان بر يزدگرد سوم اهالي اسدآباد تسليم نشدند وبعد از پايداري زياد متواري گرديدند. در نتيجه ، شهر سقوط كرد وبه تاراج رفت ، ديري نگذشت كه همه به فرمان سعد وقاص سردار معروف اسلام ، در محل امروزي اندكي متمايل به سمت قسمت جنوبي اسد آباد ، شهر جديدي به نام سعدآباد بنا شد كه همين اسدآباد كنوني است .كه درحال حاضر نيز عده اي از اهالي هنوز آن را اسعدآباد تلفظ مي كنند.

در شهرستان اسدآباد بالغ بر یکصد و پنجاه اثر تاریخی و فرهنگی وجود دارد که 58 اثر از این مجموع در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. که قدمت بعضی از این آثار به دوره های هزاره 5 و 6 قبل از میلاد میرسد.

منبع:اداره میراث فرهنگی،صنایع دستی وگردشگری اسدآباد