به گزارش آوای سیدجمال، به نقل از تبیان، بهانه واژه جالبی است. معین در فرهنگ فارسی خود یکی از معانی آن را سبب و باعث می داند. یکی از مهمترین فرق های زندگی امروزی با زندگی های پیشین همین واژه بهانه است! قدیم ها به بهانه های گوناگون تلاش داشتند دور هم باشند و بیشتر با یکدیگر معاشرت و هم زیستی کنند. بهانه هایی مثل مهمانی کردن، نذری دادن، به خانه های هم سر زدن و کمک به هم در انجام کارهای روزمره مثل سبزی پاک کردن و...

ساده زندگی کنید

مرحوم الهی قمشه ای (از علمای قدیم تهران و یکی از مترجمین قرآن) توصیه اش این بود که ساده زندگی کنید و به بهانه های گوناگون دور هم جمع شوید؛ زیرا با هم بودن برای سلامتی روان و بدن خوب است و نیز باعث می شود آدمی چیزهایی از دیگران بیاموزد.(1)

باری این اتفاق هم در سطح کلان یعنی محله و روستا اتفاق می افتاد،یعنی افراد یک محله یا روستا به واسطه رفت و آمدهای زیاد از حال هم با خبر بودند. هم در سطح خردتر یعنی خانواده و فامیل به شکل بالاتری وجود داشت.

سفره هایی که پهن نمی شود

اما یکی از مهمترین بهانه های دور هم جمع شدن در آن زمان سفره بود. سفره نمادی بود از کنار هم بودن و باهم بودن. همه اعضای خانواده از کوچک و بزرگ برای خوردن غذا به گرد سفره می نشتند و تا بزرگترها نمی آمدند؛ کسی خوردن را آغاز نمی کرد.

در همین زمینه رسول گرامی اسلام صلی الله و علیه و آله یکی از نشانه های تواضع را هم غذا شدن مرد با خانواده اش می دانند و می فرمایند کسی که چنین کند متکبر نیست.(2)

آری جمع شدن ها بهانه ای بود تا افراد از حال روزانه هم با خبر شوند. با یکدیگر صحبت کنند و اگر کسی مشکلی داشت همه دست به دست هم و با همفکری یکدیگر تلاش می کردند تا مسأله را حل کنند.

اما سفره امروزی همراه با تغییرات بنیادین زندگی امروز با دیروز، دست خوش تغییر شده و به نوعی کم رنگ یا بی رنگ شده است. امروزه مشغله های کاری، غذاهای فست فودی و آماده باعث شده خانواده ها مثل سابق کنار همدیگر غذا نخورند. اگر بخواهیم مواردی که باعث شده خانوداه ها دیگر مثل سابق دور یک سفره جمع نشوند بررسی کنیم به این نکات بر می خوریم:

مشغله کاری

پدر خانواده معمولا دیر از محل کار به خانه می آید. از همین رو بچه های کوچک تر زودتر شام می خورند و می خوابند.

مادر خانواده هم به دلیل کار بیرون از خانه و مشغله هایی که دارد، دیگر فرصت پختن یک غذای ایرانی اصیل و خوش طعم که خود انگیزه ای برای جمع شدن دور یک سفره است را ندارد.

تلویزیون

قدیم ها بهانه دور هم جمع شدن سفره بود. اما امروزه همه به دور تلویزون جمع می شوند. برنامه های تلویزون و جذابیت کاذب آن دیگر فرصتی برای مکالمه و صحبت عاطفی اعضای خانواده باقی نمی گذارد و حتی افراد غذایشان را جلوی تلویزیون و با نگاه به آن میل می کنند. بدون رعایت آداب آن و شرایطی که برای غذا خوردن لازم است.

تکنولوژی

اعضای جوان خانوداه در اتاق شخصی خود مشغول کار با رایانه ، موبایل و شبکه های اجتماعی هستند و این ها به حدی برایشان جذاب است که ترجیح می دهند در اتاق خود غذایشان را میل کنند.

فست فود

همان طور که گفتیم مادر فرصت پختن غذای ایرانی را ندارد. از این رو فست فودها و غذاهای آماده به صورت سلف سرویس که دیگر نیازی به سفره نیست میل می شود و هرکس در گوشه ای از خانه همراه کاری که می کند غذایش را هم می خورد.

رنگ پر رنگ تجملات

سفره های قدیم ساده بود اما صمیمی. سفره های امروزی اگر پهن شود تجملاتی و پر زرق و برق اما بی روح بی صفا! تعدد غذا و پر خرج بودن چنین سفره هایی باعث شده عده زیادی عطای پهن کردن آن را به لقایش ببخشند و سمت چنین مهمانی دادن هایی نروند و این خود عاملی در رابطه با دور شدن آدم ها از یکدیگر شده است. 

باری نباید تعجب کنیم که زندگی های امروزی چرا صفا و صمیمیت گذشته را ندارد و چرا مثل سابق دور هم جمع نمی شویم؟!

چنین زندگی کردنی، چنین حسرت و آه گذشته را نیز به همراه دارد. زیرا خوش مزه ترین سفره دیگر پهن نمی شود...!

پی نوشت ها:

1 از سخنرانی فرزند ایشان در مراسم نکوداشت حکیم میرزا مهدی الهی قمشه ای که در مرداد ماه سال 1381 در مجموعه سعدآباد برگزار شد .

2 مستدرک الوسائل، جلد 3، صفحه 254 و 255