به گزارش آوای سیدجمال، کلمه سیاست ریشه در زبان عربی دارد و به معنای مختلفی به کار رفته است. به عنوان نمونه:
۱- سست الرعیته سیاسته، یعنی رعیت را سیاست کردم سیاست کردنی، این جمله و قتی به کار می رود که رعیت را به کاری امر و یا نهی کرده باشند.

۲- سوس فلان، امورالناس : یعنی فلانی امور مردم را سیاست کرد یعنی مالک و صاحب اختیار مردم شد و مقدرات آن ها را بدست گرفت.

هم چنین در فرهنگ فارسی کلمه سیاست به معنی حکم راندن بر رعیت و اداره کردن امور مملکت، حکومت کردن، ریاست کردن، حکومت، ریاست حکم داری عدالت و داوری نیز آ مده است.

ارسطو گفته است : «انسان حیوان سیاسی است و برای زندگی در«شهر» (polis) آفریده شده است» از نظر یونانی ها سیاست دانش مربوط به امور یک شهر بوده اما در یونان شهر و دولت از هم جدای نا پذیر بودند یونانی ها در جاهای زندگی می کردند که ما امروز آنها را «شهر- دولت» می نامیم. واحد سیاسی در یونان باستان (شهر)بود نه کشور به شکل امروزی. بنا براین، این واژه ریشه در یونان باستان دارد،واز واژه یونانی پولیس(= (polis  شهر بر گرفته شده است.برنامه تدبیر واداره شهر نیز  policyنامیده میشد.

امروزه برنامه عمل یک حزب یا گروه یا فرد در صحنه جامعه را policyگویند(مظروف) صحنه ای که در آن برنامه های گوناگون به رقابت و عمل بپردازند را politics گویند(ظرف) واژه policy با پسوند و پیشوند هایی نیز بکار میرود ومعنی جدیدی می سازد مثل اقتصاد سیاسی  وعلوم سیاسی  
-تعاریف سیاست در مکاتب  شرقی و غربی

الف. تعریف دانشمندان اسلامی- ایرانی از سیاست

1-تعریف سیاست در فرهنگ فارسی معین =حکم راندن بر رعیت و اداره امور حکومت

2-دکتر حمید  ابوالحمد : مجموعه اقدامات و دور اندیشی هائی که موجب بقای یک ملت در صحنه نزاع بین المللی می شود . ودر جای دیگر میگوید: سیاست بررسی اشکال مختلف قدرت است (اقتدارنوع عالی واجبارنوع برهنه قدرت است)

 3-- طالبوف : ایجاد عدالت اجتماعی و بر قراری قانون برای مبارزه با عقب ماندگی

4-ملکم خان:اداره کشور ، حکومت کردن و فرمان دادن

5 – علی شریعتی :خود آگاهی انسان نسبت به محیط جامعه و سرنوشت مشترک خود و جامعه ای که در آن زندگی می کند

6 –امام خمینی(ره):: همان وظیفه ای که  دین به عهده دارد به عهده سیاست هم هست

سیاست ابزاری است که هدایت و تدبیر جامعه را برای رسیدن به غایت بالاتر که هدف خلقت است بر عهده دارد . سیاست این است که جامعه را هدایت کند.تمام مصالح جامعه را در نظر بگیرد ومختص انبیا واولیا است وبه تبع آنها مختص علمای بیدار دین   

7-علامه محمد تقی جعفری : سیاست عبارت است از مدیریت توجیه وتنظیم زندگی اجتماعی انسانها در مسیر حیات معقول.   

                                            
8-ابونصر فارابی: فارابی ضمن مقدم داشتن اخلاق بر سیاست، رابطه فرماندهی و فرمان‌برداری و خدمت حکومت خوب را «سیاست» می‌نامد.  

9-ماوردی:راه بردن و هدایت کردن،(سیاسته الناس اشد من سیاسته الدواب)
- شهید صدر

سیاست متکی به راستی و صداقت است. سیاست وسیله هدایت انسان و جامعه انسانی را فراهم می‌آورد و هدفی دنیائی و اخروی دارد.

-تعریف جامع از سیاست در اسلام
براساس این تعریف و دیگر تعاریف موجود در بین ‌اندیشمندان سیاسی در اسلام، می‌توان به این بیان از سیاست دست یافت که سیاست تدبیر زندگی سیاسی - اجتماعی  جامعه بر مبنای عدل و استقامت و حرکت بسوی خیر و کمال راستین است. در این دیدگاه که بحث «خلافت انسان» در طول خلافت خداوند مطرح می‌شود، سیاست، امانت عمومی الهی است و جنبه‌ای همگانی دارد و لذا مسئولیتی طبیعی است و از همین‌جا بحث مشارکت سیاسی مردم و حق آنها بر حکومت و مسئولیت‌ها و وظایف حکومت در برابر مردم آغاز می‌شود.

 نکته ای که در تعاریف پیش گفته روشن است نسبی بودن تعاریف است

 اما در همه آنها مخرج مشترکی وجود دارد که نوعی تسلط و سلطه تفوق و هدایت گری را نشان میدهد به طور کلی حکماو علمای اسلامی سیاست را چنین  تعریف کرده اند:

سیاست عبارت است از حفظ صلاح ملت ونشان دادن راه نجات در حال و آینده. سیاست عبارت است از تدبیر امور مردم به راستی و عدالت.

پیابران الهی کسانی هستند که بر ظاهر و باطن مردم حکومت میکنند در حالیکه سلاطین و زمانداران تنها بر ظاهر مردم حکومت میکنند.

 درقرآن کریم سوره ص آیه  28خطاب به داوود نبی(ع) آنده است که : «یا داود انا جعلناک خلیفة فى الارض فاحکم بین الناس بالحق و لاتتبع الهوى فیضلک عن سبیل الله» (ص/ 26) ترجمه: اى داوود، ما تو را خلیفه (و نماینده خود) در زمین قرار دادیم، پس در میان مردم بحق داورى کن، و از هواى نفس پیروى مکن که تو را از راه خدا منحرف مى سازد. دریک کلام می توان گفت سیاست ازدیدگاه قرآن همانا اداره امور دین ودنیای مردم به سوی کمال است.نتیجه اینکه در اسلام سیاست عین دیانت  است. 

ادامه دارد...

دکتر حسن رحیمی روشن عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه بو علی سینا